Gudea
Gudea to sumeryjski władca z tak zwanej II dynastii z Lagasz. Jest to jedna z najbardziej niezwykłych osobowości Starożytnego Bliskiego Wschodu. Nie odziedziczył królestwa, tylko poślubił córkę króla Ur-bau - Ninallę i jego panowanie przypada na okres gutejski, czyli czas między upadkiem Akadu, a wzrostem potęgi władców z III dynastii z Ur. Nad północnymi ziemiami Sumerów rządy wtedy sprawowała obca dynastia gutejska.
Pozostałości piśmiennictwa po Gudei przewyższają to co pozostało po większości mezopotamskich władców. Wiedza o Gudei opiera się na wielu oficjalnych inskrypcjach, włączając w to tak zwane Cylindry Gudei oraz imponującą kolekcję dwudziestu paru posągów z napisami, z których jedna trzecia jest w stanie nienaruszonym. Wiele inskrypcji dotyczących Gudei znajduje się także na stożkach fundacyjnych, stelach, broni oraz pojemnikach.
Mimo, że Gudea był uznawany za boga jeszcze za życia, to skromnie tytułował się tylko księciem – ensim. Nigdy nie próbował być hegemonem i nigdy nie używał tytułu króla – lugal, chociaż jego władza rozciągała się na obszarze od Lagaszu po Eridu i Ur, pod jego zwierzchnictwem znajdowała się również część Elamu, a także są przesłanki, że w pewnym stopniu jego wasalami były miasta Nippur i Uruk.
Pomimo nieporównywalnej dokumentacji wiedza o panowaniu Gudei jest ograniczona. Nie wiadomo w jakich dokładnie latach sprawował władzę, a długość jego rządów, które określa się na siedemnaście lub osiemnaście lat nie jest wcale pewna. Dokumentacja ta daje również niewiele informacji na temat sytuacji politycznej, stanu gospodarczo-społecznego oraz wydarzeń, które miały miejsce w tym czasie.
Jedyny konflikt, który jest wymieniony w dokumentach to kampania Gudei przeciwko Elamitom. Teksty z Lagaszu nie wspominają o żadnych innych sumeryjskich państwach-miastach. Nie ma wzmianek o Gutach, którzy okupowali większość południowej Mezopotamii, o Utuhengalu, który panował w Uruku ani o Ur-Nammie. Nie ma nic nawet na temat sąsiedniej Ummy, której wcześniejsza historia była bardzo mocno związana z Lagaszem.
Najważniejszymi sprawami wewnętrznymi była konieczność importu surowców i drogocennych przedmiotów niekiedy z odległych krajów, które miały posłużyć dla ambitnych projektów budowlanych Gudei. Jako partnerów handlowych Gudei napisy wymieniają Mari, liczne państwa Syrii, kraje Magan i Melucha oraz obszar doliny Indusu. Był to horyzont geograficzny imperium akadyjskiego, co pokazuje, że Gudea wykorzystywał stworzone już wcześniej drogi handlowe. Oprócz tego władca budował nowe kanały i zwiększał dzięki temu areał zasiewów. Posadził nowe sady oraz zakładał winnice, których wcześniej nie było na terytorium miasta.
Dobrobyt i bogactwa zdobyte przede wszystkim dzięki pokojowej penetracji krajów bogatych w surowce pozwoliły mu koncentrować swoją uwagę na zakrojonych na szeroką skalę pracach publicznych. Nadrzędną inicjatywą Gudei była chęć ożywienia i odbudowania wielkości Lagaszu, ponieważ istniała pamięć o królach z przeszłości, a w szczególności o Urukaginie, którego reformy nie zdążyły przywrócić miastu dawnej świetności, ponieważ zostało zdobyte i zniszczone przez wojska Lugalzagesiego. Czas panowania Gudei stanowił okres pokoju i dobrego prosperity mieszkańców Lagaszu. Gudea dbał o harmonię i sprawiedliwość z jednej strony, a o pobożność, która przejawiała się budowaniem świątyń dla bogów z drugiej. Jego najważniejszym dziełem była świątynia E-ninnu w Girsu, a oprócz tego wybudował piętnaście świątyń na terenie całego swojego księstwa. Gudea w E-ninnu skoncentrował kulty wszystkich bogów, co jeszcze bardziej niż polityka zewnętrzna ujawniało jego zamierzenia polityczne.
REFORMY GUDEI
- Przywrócenie dawnego znaczenia świątyń w życiu społecznym
- Wspieranie rozwoju handlu
- Budowa świątyń
- Budowa nowych kanałów i zwiększania areałów zasiewów
- Sadzenie sadów i zakładanie winnic
Na Cylindrach Gudei zapisano wiele szczegółów dotyczących budowy świątyni E-ninnu. Pierwszy z nich mówi, że Gudea miał sen, w którym bóstwo poinformowało go, że świątynia musi być odbudowana oraz przedstawiło jej plan. Drugi cylinder opowiada o wprowadzeniu bóstwa do świątyni oraz całej ceremonii inauguracyjnej. Według badaczy, którzy analizowali tekst powinien być jeszcze trzeci cylinder, który zaginął.
Panowanie Gudei miało charakter fundamentalno-religijny i dało impuls do odrodzenia kultury sumeryjskiej, za które uważa się okres nowosumeryjski.
Galeria zdjęć
data utworzenia: 28.06.2016
data ostatniej aktualizajci treści: 28.06.2016
źródła:
Zapomniany świat Sumerów – Marian Bielicki
Historia Bliskiego Wschodu w starożytności – Julia Zabłocka
CDLI Wiki
Sumerian Shakspeare