Inanna
Bogini Inanna, znana też jako Innin, Innini, Isztar, Anunitu bądź Annunitum, była boginią starożytnego miasta sumeryjskiego Uruk. Czczono ją między innymi jako boginię miłości, seksu, płodności, wojny, pogody, upraw. a także miała jeszcze wiele innych aspektów. Jej kultowy posąg ukazuje ją z pierścieniem, znanym też jako węzeł Inanny. To był święty symbol, połączony wyłącznie z tą boginią (Ryc. 1).
Inanna była królową siedmiu świątyń Sumeru, a także królową zwierząt. Poruszała się na potężnych niebiańskich bykach lub siedziała na olbrzymim ziemskim lwie (Ryc.2). Jej symbolem - oprócz lwa - była sowa, a także, ośmioramienna gwiazda i czasami księżyc - z racji tego, że była córką Nanny i Ningal.
Posiadała me, które wcześniej należały do boga Enkiego. Me rozkazywały chaosowi, wielkiemu atrybutowi cywilizacji, sile bogów. Me były nadawane przez bogów innym bogom lub królom-kapłanom, który był reprezentantem bogów na Ziemi i zapewniał kontynuację cywilizacji. Te specjalne siły, zawierały święty plan lub zamiar zwany gis-hur. Siły me zawarte były w specjalnych przedmiotach wielkiej świętej wartości, takich jak królewski tron, święte łoże, świątynny bęben, berło, korona odzież lub noszona biżuteria, siodło, leżanka, i inne specjalne artykuły. Te rzeczy uznawane były jako talizmany i zawierały potęgę.
Inanna upiła Enkiego piwem i zmusiła go do podarowania jej me. Dał jej wiele specjalnych darów i siłę, więc stała się Królową Nieba i Ziemi. Me dawały jej potęgę, co pozwalało jej nawet schodzić do zaświatów i powracać stamtąd. Bogini świadoma swoich możliwości postanowiła rozszerzyć władzę na krainę zmarłych Kur. Zdecydowała się w tym celu zejść do świata podziemnego. Porzuciła swe świątynie w miastach i zaczęła przygotowywać się do drogi. Była również jednak świadoma potęgi władczyni świata zmarłych Ereszkigal i nienawiści jaką ta do niej żywiła. Obawiała się, że nawet obwieszona prawami boskimi może zostać uśmiercona i uwięziona w świecie zmarłych. Poinstruowała zatem swojego sługę Ninszubura, aby jeśli nie wróci za trzy dni, udał się po pomoc. Inanna zeszła do podziemi, została pozbawiona boskich praw, zabita i uwięziona w świecie Kur.
Z pomocą Inannie przybył Enki, który posługując się wodą życia i pokarmem życia, ożywił boginię, a ta dostała pozwolenie na opuszczenie królestwa umarłych pod warunkiem, że wskaże swojego następcę. Okazał się nim, jej kochanek, bóg Dumuzi, który został porwany i uwięziony w świecie podziemnym.
Inanna była kreatywna, sprytna i chytra - przechytrzyła Enkiego, boga mądrości i boginię Ereszkigal. W sumeryjskim piśmiennictwie bogini przedstawiana była jako młoda, urocza i samowolna arystokratka, nieco trudna młodsza siostra (wobec swojego brata - boga słońca Utu) oraz dorosła córka, która sprawia kłopoty. Występuje również jako szczęśliwa kochanka, panna młoda oraz smucąca się wdowa. Odgrywała prawie wszystkie kobiece role z wyjątkiem dwóch. Nigdy nie była dojrzałą osobą oraz nie miała poczucia odpowiedzialności. Nigdy też nie przedstawiano jej jako pomocnika, żony ani matki.
Inanna reprezentowała niecywilizowaną kobietę, która wywoływała pożądanie, a zarazem strach u mężczyzn wobec atrakcyjnej niewiasty. Próbowała osiągać swoje cele poprzez wzbudzanie u mężczyzn pożądania. Pomimo, że bogini była opiekunką prostytutek, patronowała także małżeńskiej seksualności.
Identyfikacja sumeryjskiej Inanny i akadzkiej Isztar była prawdopodobnie wynikiem polityki króla Sargona Wielkiego, który panując nad dwoma narodami, szukał jak największej liczby wspólnych mianowników. W czasach dynastii akadzkiej boginie te rzeczywiście niewiele różniły się swoimi aspektami. Były ze sobą utożsamiane jako jedno i to samo bóstwo.
Zasypiając w ogrodzie, w którym pracował Szukaletuda, została przez niego znieważona poprzez odbycie na śpiąco stosunku seksualnego. Inanna, zorientowawszy się co się stało, chciała koniecznie dowiedzieć się kim był sprawca, ale nie mogąc tego odkryć zesłała karę na ludzi w postaci zamienienia wody, w studniach i zbiornikach, w krew. Ogrodnik, bojąc się zemsty, za radą swojego ojca opuścił ogród i udał się do miasta, gdzie, jak sądził, trudniej będzie go znaleźć. Bogini zwróciła się do Enkiego z prośbą o znalezienie napastnika i kiedy to się stało Inanna nie zemściła się na ogrodniku, ale zabrała do swojej świątyni E-anna oraz obiecała wywyższyć, aby jego imię nigdy nie zostało zapomniane.
Dumuzi, małżonek Inanny był pastuchem króla Uruk, tak jak Gilgamesz był u jego ojca Lugalbandy. Dumuzi rywalizował o względy Inanny z Enkimdu, którego bogini wybrała, jednak Enkimdu ostatecznie zrezygnował i jej mężem został Dumuzi.
Inanna później zapragnęła aby Gilgamesz stał się jej kochankiem, ale ten odmówił, wspominając jaki los spotkał każdego z jego poprzedników. Urażona odmową Inanna zwróciła się do Ana, aby ten wysłał przeciwko Gilgameszowi Niebiańskiego Byka. An uczynił zgodnie z prośbą Inanny. Niebiański Byk zaczął niszczyć miasto, ale został zabity przez Gilgamesza i jego przyjaciela Enkidu.
Świątynia Inanny znajdowała się w Uruk, znana też jako E-anna Dom Nieba, był to jej najważniejszy przybytek kultu.
Inanna jest jedną z najlepiej opisanych bogiń sumeryjskich. Istnieje bardzo dużo materiałów na jej temat, ale oczywiście wobec słabo poznanej jeszcze kultury tego ludu może to być kwestią przypadku. Pomimo skupiania w sobie nieskończonej różnorodności nie ma wątpliwości, że Inanna była postrzegana zawsze jako to samo bóstwo. Była boginią wojny i miłości, patronką prostytutek oraz małżeńskiej seksualności, gwiazdą poranną i wieczorną. Wielu kapłanów Inanny było eunuchami lub transwestytami.
Czczenie Inanny w innych kulturach
Kult bogini upowszechnił się w różnych krajach. Inanna w innych kulturach znana była jako Królowa Nieba. Tytuł ten należał do bogini czczonej przez odstępczych Izraelitów w czasach Jeremiasza (Jer 44:17-19). Chociaż kult Królowej Niebios praktykowały przede wszystkim kobiety, najwyraźniej w pewnym stopniu była w niego zaangażowana cała rodzina. Kobiety piekły placki ofiarne, synowie zbierali drewno, a ojcowie rozpalali ogień (Jer 7:18).
O głębokim zakorzenieniu się tego kultu wśród Żydów świadczy rozumowanie tych, którzy uciekli do Egiptu, gdy zamordowano namiestnika Gedaliasza. Przypisali swe nieszczęścia temu, że "przestali sprawiać, by wznosił się dym ofiarny dla Królowej Niebios, i wylewać dla niej ofiary płynne". Prorok Jeremiasz dobitnie wykazał, że ich rozumowanie jest błędne (Jer 44:15-30). Pismo Święte nie identyfikuje dokładnie Królowej Niebios z Inanną, jednak babilońska wersja imienia tej bogini, które brzmi Isztar, oznacza właśnie Królowa Nieba.
Na jednej z tabliczek z Amarny, w liście Tuszratty do Amenhotepa III, jest mowa o "Isztar, pani nieba". Egipska inskrypcja faraona Horemheba, zawiera wzmiankę o "Asztarte [Isztar], pani nieba". Na znalezionym w Memfis fragmencie steli pochodzącej z czasów faraona Merenptaha widnieje wizerunek podpisany "Asztarte, pani nieba". W okresie perskim w Syene (współczesny Asuan) Asztarte była nazywana Królową Niebios.
Kult Królowej Niebios praktykowano jeszcze w IV w. n.e. Około r. 375 Epifaniusz napisał w rozprawie Panarion (79, 1, 7): "Niektóre kobiety przyozdabiają jakiś wózek lub czworokątną ławkę, rozpościerają kawałek płótna i podczas pewnego dorocznego święta kładą tam bochenek chleba, ofiarując go w imię Marii. Następnie wszystkie kobiety jedzą ten chleb". Epifaniusz (79, 8, 1, 2) powiązał te praktyki z kultem Królowej Niebios opisanym przez Jeremiasza i zacytował Jeremiasza 7:18 oraz 44:25.
data utworzenia: 14.10.2010
data ostatniej aktualizajci treści: 30.03.2015
źródła:
Aristokles - Platon: Atlantyda - Włodzimierz Janusz Szypra
Biblioteka Internetowa Strażnicy
Zapomniany Świat Sumerów - Marian Bielicki
Mity Sumeryjskie - tłum. Krystyna Szarzyńska
Epos o Gilgameszu
Panarion - Epifaniusz z Salaminy
MatriFocus - Cross Quarterly for the Goddess Woman