mapa strony

tutaj jesteś: Strona Główna >> Historia >> Okres akadyjski

Okres akadyjski

(ok. 2350 p.n.e. - ok. 2200 p.n.e.)

---

Około roku 2500 p.n.e. państwa-miasta sumeryjskie osiągnęły apogeum swojego rozwoju i jako organizacje społeczne i przeżyły się. Podczas, gdy sumeryjscy królowie prowadzili bratobójcze wojny, na północnych rubieżach kraju wzrosło w siłę potężne semickie plemię Akadów, które od dawna nękało ziemie południowej Mezopotamii sporadycznymi napadami, a równocześnie trwała ich coraz większa infiltracja w głąb Sumeru.

Wpływy Semitów na południu sięgają początku III tys. p.n.e. Śladem tych oddziaływań były semickie imiona władców Kiszu już za czasów I dynastii, a władcy IV dynastii nosili wyłącznie imiona semickie, podobnie zresztą jak ostatni władcy miasta Akszak. Świadczy to o zdecydowanej penetracji Sumeru przez obce nacje.

Na krótki czas, około roku 2350 p.n.e., król Lugalzagesi zjednoczył go pod swoim berłem, jednak po 25 latach rządów został pokonany, przez Sargona, zwanego później Wielkim.

Okres akadyjski był czasem panowania dynastii z północy nad całym obszarem zwanym Sumero-Akadem. Monarchowie z dynastii akadyjskiej określali się jako królowie Kiszu oraz jako władcy czterech stron świata, co oznaczało panowanie nad bardzo rozległym państwem. Protoplastą panującego rodu był Sargon i jego królestwo prawdopodobnie nie było nowym tworem, ale następcą od dawna ustalonej hegemonii państwa-miasta Kisz.

Sargon I Wielki był zręcznym politykiem i zjednoczył niezależne rejony Sumeru w jeden organizm państwowy. Jego królestwo powszechnie uważane jest za pierwsze imperium na świecie, jednak warto by się zastanowić, czy określenie to bardziej nie należy się mocarstwu, jakie na krótko stworzył Lugalzagesi z Uruku czy Eannatum z Lagaszu. Możliwe jest też, że władcy Kiszu w pierwszym okresie wczesnodynastycznym władali na tyle dużym obszarem, że można by go za takowe imperium uznać. Władza Sargona i jego następców wykraczała daleko poza Mezopotamię i sięgała terenów dzisiejszej Syrii i Libanu na zachodzie, państwa Elam na wschodzie oraz gór Taurus w dzisiejszej Turcji na północy. Dobrze zorganizowana armia umożliwiała dokonywania podbojów, a sprężyście administrowane, scentralizowane państwo ułatwiało skuteczne prowadzenie zaborczej polityki.

Niezależnie od tego jak bardzo silne i rozległe były wcześniejsze mocarstwa z pewnością nie posiadały takiego rozmachu jak Imperium akadyjskie. Było ono nową, nieznaną dotąd organizacją, jednoczącą różnoplemienną ludność pod jednym berłem. Od tego momentu zaczął się już zmierzch Sumeru, jednak królowie, którzy później panowali w Mezopotamii, podkreślali w oficjalnej tytulaturze swoją władzę nad Sumerem i Akadem, jako dwoma zjednoczonymi krajami.

Polityczna klęska Sumeru nie pociągnęła za sobą skutków w postaci regresu kultury i cywilizacji. Sumerowie pozostali nadal ważnym czynnikiem w nowo powstałym państwie, a Akadowie przyswoili sobie wiele ze zdobyczy kulturowych Sumerów i sami wnieśli wiele do dalszego rozkwitu cywilizacji mezopotamskiej. Efektem było stworzenie sumero-semickiej kultury, która przetrwała jeszcze dwa tysiące lat.

Wszyscy następcy Sargona zmagali się z najazdami obcych plemion oraz buntami miast sumeryjskich. W czasie panowania Naram-Sina wybuchła wielka rebelia. Przeciwko królowi zbuntował się cały kraj, a powstanie miało dwóch przywódców. Jednym z nich był Iphur-Kiszi, władca Kiszu, wokół którego zjednoczyły się miasta północy, a drugim był Amar-Girid z Uruku, który stał na czele miast południa. Naram-Sin stłumił oba bunty, utrzymał władzę i za jego rządów imperium akadyjskie miało wielkość przynajmniej taką jak za Sargona, a prawdopodobnie jeszcze większą.

Być może opanował on również częściowo Egipt, jednak większość badaczy uważa te informacje za przesadzone. Za czasów Szar-kali-szarriego wewnętrzny chaos w królestwie narastał i zwiększał się napór obcych ludów. Po śmierci tego króla imperium rozpadło się i nastąpił trzyletni okres chaosu. Sumeryjska lista królów podaje imiona czterech władców: Igigi, Nanum, Imi, Elulu, którzy rządzili łącznie przez trzy lata. Po tym czasie do władzy doszedł członek dynastii akadyjskiej imieniem Dudu, który zdołał uporządkować sprawy Akadu, ale jego państwo nie odzyskało dawnej świetności. Akad nie był już potężnym imperium, tylko marginalnym ośrodkiem politycznym, ograniczonym do stolicy wraz z przyległościami. Po nim rządy sprawował jeszcze, Szu-durul. Współcześni dwóm ostatnim władcom dynastii akadyjskiej są królowie z IV dynastii z Uruku.

Ostateczny cios państwu akadyjskiemu zadały plemiona gutejskie, które najechały Mezopotamię ok. 2200 p.n.e.

data utworzenia: 13.04.2015
data ostatniej aktualizajci treści: 13.04.2015

źródła:

Zapomniany Świat Sumerów – Marian Bielicki
Tajemnice Glinianych Tabliczek – Antoni Mierzejewski
Północna Mezopotamia w okresie wczesnodynastycznym – Dorota Ławecka

kontakt
statystyka wejść