Świątynia w Tell al-Ubajd
Zbadana część Świątyni w Tell al-Ubajd pochodzi z okresu wczesnodynastycznego. Niezwykle cennym znaleziskiem, pochodzącym z tego miejsca, były tablice fundacyjne Aanepady oraz paciorek, na którym wyryta była inskrypcja, wymieniająca imię tego władcy, a tabliczka fundacyjna informuje, że Aanepada wybudował świątynią dla bogini Ninhursag. Taki sam tekst znajdował się także na miedzianej figurce byka, odnalezionej w tym rejonie.
Świątynia usytuowana była centralnie na masywnym, trapezoidalnym tarasie o wymiarach 32 na 25 metrów. Platforma zachowała się do wysokości 3,5 m, jednak biorąc pod uwagę, że jej wierzchołek jest silnie zerodowany oraz kąty nachylenia stopni schodów, a także kanału odpływowego w północno-zachodniej ścianie, wysokość mogła wynosić nawet do 6 metrów. Zbudowano ją z płasko-wypukłych, suszonych, czerwonych cegieł oraz zastosowano oblicowanie z cegieł wypalanych przynajmniej z trzech stron. Podstawą jej konstrukcji był kamienny fundament.
Platforma posiadała system drenów i kanałów. Jeden kanał odpływowy usytuowany był od strony północno-zachodniej. Druga instalacja, która odprowadzała wodę znajdowała się w południowo-zachodnim narożniku. W okręgu świątynnym można wyróżnić cztery fazy działalności budowlanej. Platforma świątynna powstała w drugiej fazie.
Od południowego wschodu na górę prowadziły częściowo zachowane schody, ułożone z wapiennych bloków, których podstawą była ceglana rampa. Od południowego zachodu do głównej części konstrukcji przylegała mniejsza platforma prostokątnego kształtu (Ryc.1), w całości wzniesiona z suszonej cegły. Pomiędzy nimi, w masywie platformy, znajdowały się kolejne schody z kamiennymi stopniami. Na tarasie znajdował się dziedziniec otoczony owalnym murem. Wydaje się, że platforma oraz dziedziniec nie są sobie współczesne.
Nie znaleziono żadnych śladów budynku na szczycie platformy, ale o jego istnieniu przekonująco świadczą bogate znaleziska odkryte u jej stóp po obu stronach rampy ze schodami. Składają się na nie zarówno części konstrukcyjne (kolumny przekraczające długość 3 m. oraz prawdopodobnie pozostałości belek stropowych), jak i elementy dekoracji architektonicznej (między innymi miedziane reliefy i fryz z dekoracją mozaikową).
Przed wejściem - jak można sądzić z odnalezionych fragmentów - znajdował się daszek podparty dwiema drewnianymi kolumnami, obitymi cyzelowaną miedzianą blachą. Druga para kolumn umieszczona w odrzwiach pokryta była mozaiką o geometrycznym wzorze, ułożoną z kamieni w kolorach czerwonym, czarnym i białym, utwierdzonych smołą bitumiczną. Kolumny te podtrzymywały nieco wysuniętą półkę, na której umieszczony był duży relief o wymiarach 2,37 na 1,07 m., wykonany z brązu metodą na wosk tracony, przedstawiający Imduguda - świętego ptaka z lwią głową, trzymającego w szponach jelenie (Ryc.2).
Z obu stron wejścia fasadę świątyni zdobiły cztery figuralno-ornamentalne fryzy i brązowe statuy byków o wysokości 1,2 m., ustawione w niszach ryzalitów. U podstawy ścian ciągnął się pas rozet, utwierdzonych bitumem, na glinianych gwoździach, których łepki wykonane z kolorowych kamyków, tworzyły płatki kwiatów (kontynuacja stożkowych mozaik z okręgu E-anna w Uruku). Wyżej zdobiły ścianę trzy rodzajowe figuralne fryzy. Jeden wyobrażał święte krowy bogini Ninhursag; drugi dojenie krowy (Ryc.3) oraz scenę z mitu o ptaku potworze Zu - oba wykonane były z wapienia i białych muszli o barwie kremowej i utwierdzone bitumem w czarnym łupku. Trzeci fryz przedstawiający ptaki był zrobiony z białego wapienia i tak samo osadzony.
W zrekonstruowanej, muzealnej wersji (Ryc.4) w dolnych partiach świątynię wzniesiono z bloków wapienia, zaś w górnych z cegły palonej. Zdobiona była płytkimi ryzalitami; u dołu pokryta była bitumem, a na górze pobielana gipsem. Oryginalna świątynia, stojąca niegdyś na platformie musiała być rozebrana lub zdewastowana. Część wyposażenia zgromadzono u podstawy platformy, następnie zburzono ściany, które zostały zwalone w dół.
Pod warstwą z czasów Aanepady znaleziono pozostałości wcześniejszych konstrukcji, jednak wiadomo o nich bardzo niewiele i nie można połączyć ich w spójną całość ani też wydatować. Wokół platformy znajdował się mur, jednak nie sposób stwierdzić, czy pochodzi on z czasów Aanepady, czy z wcześniejszych okresów. Widoczna na planie ściana dochodząca pod kątem prostym od południowego-wschodu do owalnego muru jest późniejszym dodatkiem i pochodzi z czasów Szulgiego.
data utworzenia: 30.09.2010
ostatnia aktualizacja treści: 06.10.2015
źródła:
Sztuka Starożytnego Wschodu - Antoni Mierzejewski
Północna Babilonia w okresie wczesnodynastycznym - Dorota Ławecka