Sumeryjskie miasta
Kraj Sumerów we wczesnej fazie rozwoju nie był jednym, centralnie sterowanym organizmem państwowym, tylko szeregiem niewielkich regionów, z których każdy posiadał swojego władcę, własny okręg świątynny, przeznaczony dla boga opiekuna oraz niezależną sieć kanałów nawadniających. Regiony te zwane były państwami-miastami. Sumeryjskie państwo-miasto składało się z głównego ośrodka oraz kilku przyległych osad.
Struktura polityczno-gospodarcza
Ze względu na szczupłość źródeł trudno udowodnić jednolitość ustroju politycznego sumeryjskich miast, ale pewne jest, że jego ewolucja przebiegała od urządzeń ustroju rodowego do skupiania władzy w rękach jednostki.
Kiedyś sformułowano teorię, że ośrodki te tworzyły samodzielny kraj o ustroju teokratycznym, a cała ziemia orna należała do bogów. Świątynie zaś kontrolowały gospodarkę, a władca państwa-miasta był jedynie wyznaczonym przez bóstwo zarządcą czy też namiestnikiem. Instytucje religijne w Sumerze miały ogromne znaczenie, jednak niezaprzeczalne dowody handlu ziemią przez prywatnych właścicieli sprawiają, że pogląd ten okazał się uproszczeniem i w swojej pierwotnej wersji nie jest już powszechnie akceptowany.
Teoria opisująca strukturę polityczno-gospodarczą sumeryjskich państw-miast została zatem zmodyfikowana i porównana do piramidy, u podstawy której znajdowały się społeczności związane w sensie administracyjnym i ekonomicznym z poszczególnymi gospodarstwami świątynnymi - te z kolei złożone były z gospodarstw rodzinnych. Majątki świątynne, które obejmowały wszystkie zasoby danego państwa-miasta, w tym także ziemię orną, były uważane za własność bóstw, należących do lokalnego panteonu.
Przestrzeń miasta
Wokół świętego okręgu miasta, gdzie znajdował się ziggurat i kompleks wielu świątyń oraz w późniejszych okresach w dziejach państwa również pałac króla rozrastały się skupiska ludzkie, tworząc większe aglomeracje o zwartej zabudowie. W ten sposób zrodziły się miasta otoczone warownymi murami. Zabudowa była na ogół nieuporządkowana, a miasta przecinały wąskie, niekiedy kręte lub ślepe uliczki. Wiele z nich prowadziło do głównej części miasta, czyli okręgu sakralnego i zespołu pałacowego. Z czasem ta oficjalna dzielnica została odgrodzona murem od pozostałej części osiedla i w ten sposób powstała warowna cytadela, mieszcząca najważniejsze instytucje państwowe (Ryc.1).
Zależność od rzek
Nieustanne zmiany koryt rzek i duży stopień ich zamulenia sprawiały, że państwa-miasta były optymalnym rozwiązaniem politycznym. Powierzchnia ich była identyczna z zasięgiem systemów irygacyjnych, najczęściej zakreślanym przez granice naturalne: rzeki, ich dopływy, błota.
Rola polityczna każdego państwa była uzależniona od niezmienności koryta rzeki, przy którym było położone. Uzależnienie było tak duże, że każda próba połączenia miast w jeden organizm sumujący zasięgi systemów irygacyjnych z góry skazana była na niepowodzenie.
data utworzenia: 30.09.2010
ostatnia aktualizacja treści:
23.01.2021
źródła:
Historia Bliskiego Wschodu w starożytności - Julia
Zabłocka
Zapomniany Świat Sumerów - Marian Bielicki
Sztuka Starożytnego Wschodu - Antoni Mierzejewski
Północna Babilonia w okresie
wczesnodynastycznym - Dorota Ławecka